Ở vùng đất kỳ lạ này, phụ nữ thì sống thọ đến 98 tuổi nhưng đàn ông thì chỉ sống đến tầm 40 tuổi.
Theo tin phóng sự, Sín Chải có 28 hộ dân với 164 nhân khẩu chủ yếu người dân tộc thiểu số Hà Nhì sinh sống.
Khu vực này còn hoang sơ, nằm giữa những cây rừng, bao phủ 4 xung quanh là núi, không khí trong lành, tươi mới với những ngôi nhà trình tường đất dày 40-50cm, đậm bản sắc của người Hà Nhì. Nhưng không hiểu vì lý do gì, đàn ông ở Sín Chải đều đoản thọ.
Có những lời đồn đoán liên quan việc đàn ông ở Sín Chải thường chết bất đắc kỳ tử. Họ cho rằng, đây là mảnh đất dữ, rồi do ô nhiễm nguồn nước, thậm chí nguồn nước đã bị nhiễm phóng xạ.
Về chuyện đàn ông chết sớm, ông Gì khẳng định, bà con người Hà Nhì không tin vào mê tín dị đoan. Còn về nguồn có nhiễm phóng xạ hay không thì nhiều đoàn đã lấy mẫu nước kiểm tra nhưng không phát hiện ra phóng xạ, có một số tạp chất nhưng đều trong giới hạn cho phép.
Theo ông Gì, trước đây những người chết sớm thường là đối tượng nghiện thuốc phiện lâu năm. Sức khoẻ đã giảm sút lại tái nghiện và uống rượu. Nhưng mấy năm gần đây trong thôn giờ không còn ai nghiện hút nữa rồi.
Thế nhưng thực tế, những người đàn ông ở Sín Chải cứ độ trên 40 tuổi là lần lượt “ra đi”, còn những người phụ nữ ở đây lại rất thọ. Có những bà cụ 80 tuổi vẫn minh mẫn, khoẻ mạnh, leo dốc, leo núi không cần chống gậy. Bà nội của ông Gì, 98 tuổi mới về chầu các cụ tiên tổ, cũng là người thọ nhất tại Sín Chải.
Ông Sử Dờ San mới 52 tuổi đã được cho là nằm trong danh sách những người đàn ông thọ nhất ở Sín Chải. Ở độ tuổi này, tại Sín Chải chỉ còn vài người. Trong số những người được coi là sống thọ trong thôn thì một người 51 tuổi đang ốm đau. Một trường hợp khác, năm nay 48 tuổi hiện bị rộp phỏng hết toàn thân mà không rõ bệnh, cũng đang nằm một chỗ. Vậy là những người đàn ông thọ ngoài 40-50 tuổi ở Sín Chải đã hiếm, nay còn có nguy cơ hiếm hơn.
Ở đây, đàn ông ở nhà trông con, làm việc nhà, đàn bà đi làm. Mấy học sinh nữ học hết lớp 9 thì còn ở nhà làm nương, làm rẫy, lớn hơn thì đi làm thuê bên Trung Quốc hoặc đi bưng bê các nhà hàng ở thành phố Lào Cai… kiếm tiền phụ giúp gia đình. Trên Tả Lé thì người Dao văn minh hơn một chút.
Ở Trường Mầm non phân hiệu Sín Chải, hiện có 17 cháu từ 2 tuổi trở lên theo học. Mỗi sáng, đứa lớn dắt đứa bé tới lớp, không cần sự dẫn đường của bố mẹ.
Ở Sín Chải hiện chỉ có một cháu duy nhất học hết cấp 3, học xong đã đi dưới huyện Bát Xát.
Hiện nay, ở Sín Chải đàn ông trên 50 tuổi chỉ có 5-6 người. Một lý do ông Gì cho rằng có thể là nguyên nhân dẫn đến đàn ông ở Sín Chải chết sớm là do rượu. Mỗi bữa, mỗi người đàn ông có thể uống cỡ khoảng nửa lít rượu.
Mấy năm gần đây mới có người chết sớm không biết do nguyên nhân gì. Trước đây họ cũng uống rượu như thế nhưng đâu có ai chết sớm đâu.
